Fontanna Neptuna symbolizująca Boga Morza z trójzębem w dłoni od chwili swojego powstania w 1633 roku jest symbolem Gdańska. To przed nią fotografują się turyści z całego świata ujmując w tle majestatyczny Dwór Artusa, Ratusz Głównego Miasta i Drogę Królewską.
Jej pomysłodawcą był ówczesny burmistrz miasta Bartłomiej Schaachman, który pomysłem chciał podkreślić morski charakter miasta. Autorem fontanny był Abraham van den Blocke. To on zadecydował by Neptun z pochyloną głową stał zwrócony przodem do kamienic w których mieszkali królowie polscy podczas wizyt w Gdańsku. Rzeźba została wykonana z brązu w Augsburgu i ważyła 650 kg.
Neptun stał na straży Gdańska nieprzerwanie do II Wojny Światowej, kiedy to został zdementowany i wywieziony z Gdańska. Na swoje miejsce powrócił w 1954 roku. Ostatni remont Fontann polegający na zamontowaniu nowego oświetlenia miał miejsce przed mistrzostwami EURO 2012r.
Z Fontanną Neptuna wiąże się legenda nawiązująca do najsłynniejszego gdańskiego trunku jakim jest ziołowa nalewka Goldwasser. Mówi ona, że Neptun widząc ludzi wrzucających pieniądze do fontanny bardzo się zdenerwował, uderzył trójzębem w wodę i tym samy rozbił monety w płatki złota, które od tej pory są tajemniczym składnikiem gdańskiego likieru.
Fontanna Neptuna powstała 1633 roku. Miała przyozdobić szybko bogacący się Gdańsk, który był odwiedzany przez kupców i wpływowe osobowości z całej Europy. Jednak przygotowanie projektu, odlanie pomnika i ostatecznie wykonanie całości zajęło kilkadziesiąt lat. W trakcie prac nie obyło się bez niespodzianek. Wszystkie starania były jednak warte włożonego wysiłku. Stworzona fontanna była godna nowoczesnej europejskiej metropolii.
Pierwszym projektem mającym cokolwiek wspólnego z fontanną był wodotrysk, który znajdował się na Długim Targu już w 1549 roku. Jednak ówczesne władze Gdańska wraz burmistrzem Bartłomiejem Schaachmanem chciały, aby ich miasto przyozdobiła bardziej prestiżowa budowla. Motywem przewodnim fontanny miał być rzymski bóg wód, mórz i oceanów – Neptun. Zważywszy na nadmorskie położenie Gdańska, był to to wybór całkiem naturalny. Fontanna miała stanąć w najbardziej reprezentacyjnej części Gdańska obok domu Artusa. Neptun miał kłaniać się w stronę kamienic, w których rezydowali polscy królowie w czasie pobytu w Gdańsku.
Prace zlecono Abrahamowi van den Blocke. Wykonał on projekt fontanny Neptuna. Przygotował czaszę oraz trzon całej budowli. Jako kamieniarz nie był w stanie wykonać odlewu postaci króla mórz. Realizacje tego zadania przejął Peter Hussen z Flamandi. Był to znamienity rzemieślnik, który prowadził także prace upiększające na dworze duńskim. Odlew był przygotowywano przez 3 lata (1612 – 1615) w pracowni Gerda Beningka. Ostatecznie postać Neptuna, którą wykonano ze specjalnego rodzaju brązu, ważył aż 650 kilogramów. Ostateczna inauguracja fontanny przeciągnęła się z powodu problemów z zasilaniem w wodę, śmiercią Abrahama van den Blocke oraz wybuchem wojny trzydziestoletniej.
Mało kto zdaje sobie sprawę, że jeszcze przez wiele lat po wybudowaniu fontanny była ona kolorowa. Zastosowany do odlewu stop metali był wysokiej jakości i nie pokrył się patyną. Pomimo upływu czasu, postać Neptuna pozostawała złocista i błyszcząca. Aby uzyskać bardziej zamierzony efekt, została ona pomalowana grubą warstwą malachitowej farby. Trójząb oraz spoczywająca w lewej dłoni rzysmkiego boga muszla zostały natomiast pozłacane. Kamienne elementy fontanny wykonano z luksusowego, czarnego marmuru, który starannie wypolerowano. Na tle czarnego kamienia umiejscowiono jasne elementy dekoracyjne. Całość okalało czerwone ogrodzenie, którego złocone elementy wspaniale łączyły się kolorystycznie ze złotym trójzębem i muszlą.
Zasilanie fontanny Neptuna w wodę miało być realizowane przez kunszt wodny, który nadawał wodzie z pobliskiego Potoku Siedleckiego odpowiednie ciśnienie do transportu przez rury. Jednak okazało się, że nie jest on w stanie efektowanie zasilać fontanny. W związku z tym wybrano inne rozwiązanie. Wodę wlewano wiadrami do rur, które prowadziły z poddasza pobliskiego Dworu Artusa. Było to mało wygodny sposób, ale rzeczywiście sprawiał, że fontanna Neptuna działała zgodnie ze swoim przeznaczeniem.
Ponieważ napełnienie zbiornika zasilającego fontannę wymagało angażowania dużej ilości ludzi i trwało stosunkowo długo, wyznaczono dokładne dni i godziny działania fontanny. Funkcjonowała ona tylko przez cieplejszą część roku, od Wielkanocy do 29 września. W niedzielę była czynna od godziny 11 do 12. Natomiast we wtorki i czwartki od 12 do 13. Zmiana sytuacji nastąpiła dopiero w epoce przemysłowej, w drugiej połowie XIX wieku. Wtedy to fontanna Neptuna została podłączona do nowego systemu wodociągów, który właśnie powstawał w Gdańsku. Dzięki temu usunięto przeszkody techniczne i logistyczne, aby fontanna mogła działać przez dowolną ilość czasu. W tym okresie do fontanny dodano rurę okalającą podstawę pomnika Neptuna.
Aby zapobiec zniszczeniu fontanny podczas II wojny światowej, zdecydowano się rozebrać ją na części, które następnie ukryto. Natomiast jej fundamenty i podstawę starannie zamurowano. Dzięki temu zostały one zachowane w bardzo dobrym stanie, pomimo intensywnych działań wojennych. Po wojnie większość elementów fontanny wróciła na swoje miejsce. Neptuna odnaleziono w jednej ze wsi koło Bytowa. Niestety, pozbawiony był trójzęba i płetwy konia morskiego, która zakrywała jego przyrodzenie. Ogrodzenie fontanny zostało odnalezione w ruinach miasta.
Renowacją fontanny zajęli się konserwatorzy zabytków. Poskładali całą fontannę na powrót do pierwotnej postaci. Zajęli się także uzupełnieniem ubytków. Fontanna uzyskała pełną sprawność w 1957 roku. Na szczególną uwagę zasługuje postawa gdańskich stoczniowców. Dobrowolnie podjęli się regularnej konserwacji fontanny Neptuna. Wymienili dużą część systemu doprowadzającego wodę. Każdego roku fontanna przechodziła gruntowne czyszczenie, malowanie, lakierowanie oraz inne potrzebne naprawy. W końcu w latach 70 pieczę nad budowlą przejęły wodociągi oraz konserwator zabytków. Od tego czasu fontanna jest poddawana nieustannym pracom, które mają na celu zachowanie jej w jak najlepszym stanie.