Brama Żuraw jest jednocześnie dźwigiem portowym, dawniej służącym do przeładunku statków. Jest to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i spektakularnych symboli Gdańska. Stanowi on atrakcję na skalę europejską.
Jest to najstarszy i najbardziej okazały z zachowanych średniowiecznych żurawi portowych. Dźwig został wybudowany nad Motławą, pełniąc funkcje bramy wodnej. Ma on 30 metrów wysokości. Pierwszy żuraw został wybudowany w tym miejscu już w 1367 roku. Była to jednak konstrukcja drewniana, która nie przetrwała do naszych czasów. Jak wynika z miejskich dokumentów, została ona bezpowrotnie strawiona przez pożar w roku 1442.
Na miejscu wcześniejszej konstrukcji niezwłocznie rozpoczęto budowę nowej budowli, tym razem znacznie większej i solidniejszej. Do wzniesienia Bramy Żuraw wykorzystano cegłę. Posłużyła ona do wzniesienia dwóch murowanych baszt. Pomiędzy nie wbudowano niezwykle pomysłowy jak na tamte czasy drewniany mechanizm dźwigu. Wygląd bramy pomimo różnego wyglądu obu jej frontów, nawiązuje do gotyku flamandzkiego. Na jej południowej ścianie znajduje się często przeoczany przez turystów zegar słoneczny.
Brama Żuraw stanowi miejsce odwiedzin wielu turystów. W jego wnętrzu przygotowano specjalną ekspozycję opisującą funkcjonowanie portu na przestrzeni wieków. Dzięki niej można zapoznać się ze specyfiką takich zawodów jak tragarz, doker, szypr, żaglomistrz, powroźnik czy kupiec. Podczas oględzin można obejrzeć poddane renowacji wnętrza spichlerzy, w których głównie przechowywano spławiane Wisłą zboże. Następnie było ono ładowane na statki i przewożone do miast Europy Zachodniej. Rekonstrukcji poddano także kantor kupca, miejsce poboru cła (komora palowa) oraz charakterystyczna dla tamtego okresu dom mieszczański. Wewnątrz Żurawia znajdują się także niezwykle realistyczne makiety statków odwiedzających w przeszłości Gdańsk, makiety portu, pogłębiarek torfu oraz dźwigów.
Mechanizm żurawia to prawdziwa perełka średniowiecznej inzynierii oraz obowiązkowy punkt na liście podczas zwiedzania najsłynniejszej z gdańskich bram. Konstrukcja działa w oparciu o dwie pary ogromnych kół wykonanych z drewna. Są one doskonale widoczne także na zewnątrz budowli, ponieważ znajdują się w miejscu sklepienia bramy. Po wejściu do wnętrza bramy, warto wspiąć się po wąskich drewnianych schodach na sama górę, aby zobaczyć pozostałą część mechanizmu. Jego głównym elementem są równie efektowne jak te na dole, górne koła żurawia.
Działanie mechanizmu oparte było o dwa koła deptakowe (o średnicy 6 metrów), do wnętrza których wchodziła określona ilość mężczyzn. Byli to dobrze opłacani robotnicy, nazywani żurawnikami. Gdy znajdowali się w środku koła, rozpoczynali rozkręcać cały mechanizm za pomocą swoich nóg. Mechanizm był tak efektywny, że 4 mężczyzn było w stanie udźwignąć ciężar o wadze 2 ton na wysokość 27 metrów. Wykorzystując oba koła, można było podnieść nawet 4 tony ładunku, jednak w tym wypadku „jedynie” na wysokość 11 metrów. Funkcją żurawia portowego był załadunek oraz rozładunek statków. Służył także do umieszczania balastu na statkach oraz stawiania masztów. W czasie oblężenia miasta pełnił funkcję fortyfikacji. Brama Żuraw może pochwalić się rewelacyjnym punktem widokowym, który znajduje się na jej górze. Z wysokości 27 metrów roztacza się wspaniała panorama na port, Motławę i statki. Od strony Gdańska do bramy wiedzie ulica Szeroka, natomiast od drugiej strony przechodzi ona w drogę prowadzącą na Długie Pobrzeże.
Rozwój przemysłu w XIX wieku sprawił, że dźwig stracił swoje znaczenie. Od tego czasu przestał pełnić swoją funkcję. Jako atrakcja i ważny element wizerunkowy miasta dotrwał do czasu II wojny światowej. Podczas szturmu Armii Czerwonej na miasto w 1945 roku, Żuraw został podpalony i spłonął. Szczęśliwie jednak ocalała murowana konstrukcja, jednak oryginalny drewniany mechanizm przepadł. Dzięki wysiłkowi specjalistów, został on jednak wiernie odbudowany pod koniec lat 50 XX. W Bramie Żuraw mieści się obecnie oddział Centralnego Muzeum Morskiego.
Gdańsk przez długie lata był jednym z najpotężniejszych miast północnej Europy. Udając się w podróż do tego miasta, warto zamieszkać w jednym z apartamentów zlokalizowanych w obrębie zabytkowego śródmieścia. Obszar ten przez wieku był zamieszkiwany przez bogatych kupców, potężnych patrycjuszy, wybitnych uczonych i sławnych gości. Ślady ich życia i dokonań, są obecne w Gdańsku niemal na każdym kroku.